دستگاه یا مقام در موسیقی ایران
به احتمال زیاد (دستگاه) از واژه هایی است که از زمان قاجاریه در موسیقی ما معمول شده و جایگزین واژه (مقام) شده است.
دستگاه از دو واژه (دست) و (گاه) ترکیب یافته است.در موسیقی قدیم ایران، (گاه) به معنی پرده ساز بوده است.بنابراین دستگاه یعنی چگونگی قرار گرفتن انگشتان دست بر روی پرده ساز که در هر مقامی شکل خاص خود را پیدا می کند.مثلا وضع قرار گرفتن انگشتان دست در مقام (ماهور) با مقام (شور) متفاوت خواهد بود و هر یک شکل یا مد خاص خود را خواهد داشت.
مقام هم به معنی مرتبه،جا و مکان است.یعنی جا و محل صداها یا پرده های ساز را در هر آهنگ مشخص می کند.بنابراین مقام و دستگاه دو کلمه مترادف هستند.
ردیف کنونی موسیقی ایران ازهفت دستگاه یا مقام و پنج آواز یا بیات به نامهای((شور)) و متعلقات آن (آواز ابوعطا،بیات ترک،افشاری،دشتی)و((سه گاه))،((چهارگاه))،((ماهور))،((همایون))(بیات اصفهان) ،((نوا)) و((راست پنجگاه))(راست و پنجگاه) تشکیل شده.
1.شور (آواز ابوعطا،بیات ترک،افشاری،دشتی)
2.سه گاه
3.چهارگاه
4.ماهور
5.همایون(بیات اصفهان)
6.نوا
7.راست پنجگاه
مقام ,دستگاه ,موسیقی ,، ,گاه ,ماهور ,در موسیقی ,دستگاه یا ,یا مقام ,پرده ساز ,آواز ابوعطا،بیات ,آواز ابوعطا،بیات ترک،افشاری،دشتی ,قرار گرفتن انگشتان